اقامت طولانی در فضا و اثرات جسمی و روانی بر روی فضانوردان
فضانورد ژاپنی مقیم ایستگاه فضایی بینالمللی، قد خودش را در فضا اشتباه اندازه گرفت و سروصدای زیادی در فضای مجازی به راه انداخت. حال بحث داغی بین کاربران شبکههای اجتماعی به راه افتاده است که در فضا چه بلایی سر بدن انسان میآید.
«نوریشیگه کانای» در توئیتی از ایستگاه فضایی بینالمللی اعلام کرد که طی ۳ هفتهای که از حضورش در فضا میگذرد، ۹ سانتیمتر به قدش اضافه شده است. البته کمی بعد، او با ارسال توئیت دیگری پذیرفت که در محاسبات خود اشتباه کرده و قدش فقط ۲ سانتیمتر بیشتر شده است.
تغییر قد فضانوردان، یکی از نخستین اثرات شناختهشده شرایط بیوزنی بر بدن انسان بود. روی زمین، وزن اندامهای مختلف نیمتنه بالایی به ستون فقرات فشار میآورد و مهرههای کمر و گردن را فشرده میکند. در مدار زمین اما اندامهای مختلف وزنی ندارند، درنتیجه مهرههای کمر و گردن از هم باز میشوند و قد فضانوردان افزایش میيابد. البته این اثر موقتی است و با بازگشت فضانوردان به زمین، قد آنها هم به شرایط عادی برمیگردد.
اثرات بلندمدت فضا
فضانوردان در فضا با خطرهای بیشماری روبهرو هستند که کمترین بیتوجهی به آنها، مرگ حتمی را به دنبال دارد. در طول ۷ دههای که از آغاز عصر فضا میگذرد، کمتر از ۶۰۰ فضانورد به فضا سفر کردهاند اما دانشمندان توانستهاند با معاینه دقیق همین تعداد کم، برخی از اثرات کوتاهمدت فضا را تشخیص دهند.
بررسی اثرات حضور بلندمدت در فضا اما نیازمند اطلاعات بیشتری است. ناسا در پروژه فضانوردان دوقلو، وضعیت بدنی «مایک» و «اسکات کلی» را با هم مقایسه کرد. این دو برادر از فضانوردان باسابقه ناسا به شمار میآیند و در این پروژه، «اسکات» ۳۴۰ روز را در فضا سپری کرد. در طول این دوره یکساله، هر دو برادر آزمایشهای پزشکی متعددی را پشتسر گذاشتند و نمونههای مختلفی از خون خود را به پژوهشگران تحویل دادند.
اسکات کلی در توضیح وضعیت بدن خودش پس از بازگشت به زمین چنین میگوید: «درد و گرفتگی عضلات داشتم. کمی از بافتهای استخوانی و ماهیچهای بدنم از دست رفته بود. بدنم ورم داشت و فشار داخل جمجمهام هم زیاد شده بود. علاوه بر اینها، در برخی نقاط پوستم آثاری از جوش و کهیر دیده میشد و تا زمانی که دوباره به شرایط روی زمین عادت کنم، حالت سرگیجه و تهوع داشتم.»
پزشکان چه میگویند؟
تغییرات سریع جاذبه در فضا میتواند هر ماه، چگالی استخوان را به میزان حداکثر ۱ درصد کاهش دهد. در درازمدت، این پدیده میتواند به شکستگی و ترکخوردگی استخوان بر اثر پوکی استخوان و مشکلات جسمی بلندمدت منجر شود.
بیوزنی همچنین سبب میشود که مایعات بدن بهسوی اندامهای فوقانی جابهجا شوند که ورمکردن، افزایش فشار خون و بروز مشکلاتی در بینایی و عملکرد برخی اندامها را به همراه دارد. تغذیه مناسب و ورزش منظم در پیشگیری از بروز این مشکلات، نقش مهمی دارد.
اختلالات روانی بدنبال اقامت طولانی فضانوردان در فضا
زندگی طولانیمدت در محیط بسته و منزوی فضاپیماها و ایستگاههای فضایی، اختلالات رفتاری و روانشناختی نیز به همراه خواهد داشت. ساعت طبیعی بدن در فضا عملکرد طبیعی خود را از دست میدهد و افسردگی و اختلالات خواب را به بار میآورد. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی در ایستگاه فضایی بینالمللی، چرخه شبوروز زمین با مجموعهای از لامپهای الایدی شبیهسازی میشود.
در محیط بسته، میکروبهای بدن هم سادهتر منتقل میشوند. شرایط فضا سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند؛ درنتیجه باید نمونههای خون، بزاق و ادرار را بادقت و به شکلی منظم آزمایش کرد تا تحول میکروبهای بدن را زیر نظر داشت.
تشعشعات مضر در فضا به مراتب شدت بیشتری دارند. با خروج از سپر مغناطیسی محافظ زمین، خطر ابتلا به سرطان و آسیب به سیستم عصبی به مراتب افزایش مییابد. تشعشعات فضایی همچنین باعث بیماری و خستگی مزمن میشود. خوشبختانه ایستگاه فضایی بینالمللی درون سپر محافظ زمین قرار دارد، اما فضانوردانی که به ماه یا مریخ سفر خواهند کرد، در برابر چنین خطرهایی بیدفاعند.
اگر علاقه دارید، فضانورد شوید بخوانید
به گزارش خبرنگار حوزه فناوری گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، زمانی که ناسا اعلام میکند به دنبال جذب فضانورد است، سیل عظیمی از افراد علاقمند به فضانوردی نام نویسی میکنند، اما در این میان، فقط تعداد کمی شانس پوشیدن لباس فضانوردی دارند.
امشب قصد داریم به افرادی از که علاقمند رفتن به فضا هستند، شرایط آن را بگوییم.
توانایی جسمی
اکنون اگر شما دوست دارید یک فضا نورد شوید، ابتدا باید قدرت بدنی، ذهنی و همچنین سیستم گوارشی قوی داشته باشید تا توان مقامت در شرایط بی وزنی را داشته باشید.
مدرک تحصیلی
تحصیلات تخصصی یکی دیگر از پیش نیازها شما به فضاست و حداقل مقطع تحصیلی لیسانس در یکی از رشتههای علوم، ریاضی یا مهندسی است.
مشخصات ظاهری
داوطلبان شغل فضانوردی برای آنکه بتواند به فضا بروند باید قدی بین ۱.۴۸ تا ۱.۹۳ سانتی متر داشته باشند، همچنین قوه بینایی داوطلبان باید ۲۰ از ۲۰ برای هر چشم باشد و با انجام عمل جراحی بشود آن را به ۲۰ از ۲۰ رساند. فشار خون این افراد هم باید در حالت نشسته برابر با ۱۴۰ روی ۹۰ باشد.
داشتن حافظه قوی
فضانوردان به دلیل حساس بودن موقعیت شان باید اطلاعات فراوانی را در زمینه فنی بخاطر بسپارند؛ این اطلاعات هم مهارتهای رباتیک، آموزش، آمادگی هدایت فضاپیما، سیستمهای نصب شده در ایستگاه فضایی بین المللی و آموزشهای پیشرفته راهپیمایی در فضا را شامل میشود. علاوه بر این دورههای آموزشی مفصلی هم در مورد فضاپیمای اوریون برای فضانوردان برگزار میشود که هم اکنون در دست توسعه است.
توانایی پرواز
داوطلبان فضانوردی نیازی به داشتن مهارتهای خلبانی ندارند، اما داشتن چنین مهارتی یک امتیاز برای آنها محسوب میشود.
مهارت زبان روسی
ایستگاه فضایی بین المللی همانطور که از نام خود مشخص است ملیتهای مختلفی را در خود جای داده است و به همین خاطر برقراری ارتباط با دیگران به خصوص اتباع روسیه امری ضروری و بسیار مهم است.
شرایط سنی
داوطلبان اگر شرایط فوق را دارند میتواند بدون هیچ محدودیتی سنی نامزد فضانوردی شوند.